تغذیه کره هایی که مادرشان را از دست داده اند.

همه ساله در فصل زاد و ولد اسبها ، بنا به دلایل مختلفی  مادیانهایی که تازه زایمان کرده اند تلف میشوند و کره مهمترین منبع غذایی خود را از دست میدهد . تا 3 ماهه اول تولد ، به عنوان منبع تغذیه، کره ها وابستگی کاملی به مادرشان دارند و از دست دادن این منبع غذایی ، زندگی آنها را نیز در معرض خطر قرار میدهد.

شرکتهای بزرگ تولید مواد غذایی و مکملها و داروهای مرتبط با اسب دنیا ، برای این کره ها مواد غذایی مخصوصی با عنوان کلی Milk Replacer(جایگزین شیر)تولید کرده و در اختیار تولیدکنندگان اسب قرار میدهند اما این نوع محصولات فعلا در بازار رو به گسترش مکملها و داروهای اسبی ایران چندان جایگاهی ندارد و تقریبا میتوان گفت نایاب است. اما چه باید کرد؟  .  

همانطور که میدانید کره در 24-48 ساعت اولیه تولد خود از کلستروم (آغوز ) مادر تغذیه میکند .  آغوز سرشار از ایمونوگلوبولینهایا همان آنتی بادیهایی است که از کره در برابر بیماریها و آلودگیها محافظت مینماید. اگر کره از آغوز تغذیه نکرده باشد بسیار آسیب پذیر بوده و اکثر کره هایی که از آغوز تذیه نکرده باشند به شرط عدم جایگزینی مصنوعی این ماده ، تلف میشوند.بیشترین مقدار جذب آغوز در بدن کره تا 12 ساعت اول تولد است و بعد از آن شروع به کاهش میکند.کره تا 6 ساعت اول تولدش باید بین 250-300 میلی لیتر آغوز را در فواصل زمانی 1 یا 2 ساعت بخورد. اگر کره ای در ابتدای تولدش (ساعت اول تولد ) مادرش را از دست بدهد باید آغوزهای مصنوعی را برای او تهیه کرد.این آغوزها که در بسته بندیهای اسپتیک و با روش فریز دراینگ خشک شده اند همان آنتی بادیهای مورد نیاز هستند که به همراه مقداری چربی با آب مخلوط شده و به کره داده میشود. و اگر مقدار کمی از آن در دسترس بوده و یا اینکه به روشهای دیگر کمی آغوز به کره رسانده شده باشد ، تزریق 2-4 لیتر سرم پلاسمای خونی ضروری به نظر میرسد. سرم پلاسمای خونی اسب بصورت تجاری تولید شده و در بازار میتوان به آن دسترسی پیدا کرد. اما توصیه بسیار مهم و البته جالب اینست که آغوز به جهت خواص خود قابلیت نگهداری بسیار بالایی دارد. از نظر علمی و تجربی ثابت شده که آغوز را میتوان در حالت انجماد تا یکسال نگهداری کرد . بنابراین اگر به هر طریقی (مادیانی که کره اش را از دست داده ، آغوز  بز که بزغاله اش را از دست داده و ...) به آغوز دسترسی داشتید نسبت به نگهداری این آغوز در فریزر برای احتیاط سال آینده اقدام کنید .

فارمهای بزرگ تولید اسب دنیا دارای بانک آغوز (Colostrum Bank ) برای استفاده در مواقع ضروری هستند.

بعد از گذر از مرحله آغوز خوری چه باید کرد؟

بعد از این مرحله برنامه غذایی کره در هفته اول باید انجام شود. این برنامه تغذیه بسیار فشرده بوده و حتی بیش از 17 بار در یک روز نیز عمل تغذیه باید انجام گیرد. استفاده از شیر مادیانی که کره اش را از دست داده یا شیر بز (به جهت نزدیکی آنالیز شیمیایی آن به شیر اسب ) بهترین انتخاب است . تغذیه معمولا توسط بطریهای مناسب که از شیر مادیان  یا بز و یا جایگزین آنها (که در کشور کمیاب است ) پر شده است انجام میگیرد.

اشتباهی که عموما به صورت سنتی در کشور ما انجام میشود ، استفاده از شیر تازه گاو جهت تغذیه کره است. شیر تازه گاو چربی بسیار بالایی نسبت به شیر مادیان و بز دارد و به تبع آن  اولین بازخورد استفاده از آن در تغذیه کره ، ایجاد اسهال است. امروزه با پیشرفت صنعت غذا و مخصوصا شاخه لبنیات در کشور ، شیرهای کم چرب نیز در بازار وجود دارد. شیر کم چرب گاو با حداکثر 2 درصد چربی را میتوان برای تغذیه کره استفاده کرد.   البته افزودن 20 گرم  دکستروز یا 50 گرم گلوکوز  در هر لیتر  این شیر نیز ضروری است. مقدار شیری که به کره در هفته اول داده میشود ، برابر با 10 درصد وزن کل کره  در هر روز است. به عنوان مثال اگر کره در 24 ساعت اول تولد خود 50 کیلوگرم وزن داشته باشد ، روزانه 5 کیلوگرم از این شیر را نیاز دارد.

اگر به هر دلیلی به شیر مادیان یا بز دسترسی نداشتید میتوانید در خانه فرمولهای زیر را به عنوان جایگزین شیر مادر تهیه کرده و به کره بدهید.

فرمول 1

شیر کم چرب با حداکثر 2  0/0 چربی                                          1 لیتر

سیروپ ذرت سفید ( میتوانید از گلوکز مایع استفاده نمایید)               4 قاشق مربا خوری

فرمول  2

شیر کامل گاو                                                   1 لیتر

آب                                                                 1 لیتر

آرد گندم                                                          300 گرم

مالت آسیاب شده                                              300 گرم

پتاسیم بیکربنات خوراکی                                       50 گرم

نکته : به هیچ وجه در فرمولها برای شیرین کردن از شکر استفاده ننمایید . باعث اسهال خواهد شد.

کنترل اسهال در کره یتیم:

معمولترین مشکلی که در تغذیه کره های یتیم ایجاد میشود اسهال است. برای کنترل آن باید به 3 آیتم توجه داشته باشید

1:مقدار شیری که روزانه به کره میدهید.

2:رعایت دقیق نسبت مواد در جایگزین شیر

3:تعداد دفعاتی که در یکروز شیر میدهید.

الف : مادیانها را میتوان از زمره بزرگترین پستانداران با حجم بالای شیر دانست . مادیانها روزانه تا 3 0/0 وزن بدن خود شیر تولید میکنند.در حالت معمول یک کره روزانه تا 13 کیلوگرم شیر را از مادر تغذیه میکند. کره های یتیم روزانه تا 25 درصد از وزن بدن خود را باید از جایگزین شیر تغذیه کنند.به  عنوان مثال کره با وزن 45 کیلوگرم باید تا 11 لیتر از جایگزین شیر تغذیه کند.

ب: تعداد دفعات شیردهی به کره یتیم بر روی سرعت رشد آن بسیار موثر است . شیر دهی در هفته اول هر 1 تا 2 ساعت و در هفته دوم هر 4 تا 6 ساعت انجام میگیرد. تعداد بیشتر از این دفعات خطر ابتلا به اسهال را در پی دارد.

پ: شیر طبیعی مادیان حاوی 10 درصد ماده خشک است (90 درصد آن آب است ) که از این مقدار  2 درصد آن پروتئین و 3/1 درصد آن چربی است.رعایت نسبتها در  فرمول جایگزین شیر ارائه شده بسیار ضروری است .اگر به هر دلیلی مقدار چربی یا قند آن بیش از حد نرمال اعمال شود خطر اسهال را در پی دارد.